Kısa Çalışma Ödeneği

Kısa çalışma ödeneği nedir?

Kısa çalışma ödeneği, 25.08.1999 tarih ve 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu ve İşsizlik Sigortası Fonu kapsamında sağlanan bir imkan olup, ekonominin genel dinamikleri, sektör bazlı sebepler, bölgesel kriz veya mücbir sebepler kaynaklı olmak üzere, işyerindeki haftalık çalışma sürelerinin geçici olarak en az üçte bir oranında azaltılması halinde başvurulan bir imkandır.

Kısa çalışma ödeneğinden, durumun sürekliliğine bakılmaksızın işyerinde yürütülen faaliyetlerin dört hafta veya daha fazla süreyle durdurulması halinde de faydalanılabilir.

Buna göre, yukarıdaki hallerden birinin varlığında; işyerinde çalışılmayan dönem için (kural olarak üç ayı geçmemek üzere) işçilere çalışamadıkları dönem için gelir desteği sağlanmaktadır.

SARS-CoV-2 (“Koronavirüs”) salgınının yarattığı mücbir sebep kapsamında, salgın döneminde kısa çalışma ödeneğine başvuru şartları esnetilmiş ve başvuru süresi müteaddit defalar uzatılmıştır.

İşbu yazımızın yayım tarihi itibariyle mevcut koşullarda kısa çalışma ödeneğine başvuru süresi, 01.12.2020 tarih ve 31321 sayılı resmi gazetede yayımlanan 3238 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile 01.12.2020 tarihinden sonraki döneme ilişkin kısa çalışma talebinde bulunan işyerleri için 31.12.2020 tarihine kadar uzatılmıştır.

---

Kısa çalışma ödeneğine başvuru nasıl gerçekleştirilir?

Koronavirüs virüsünün yarattığı mücbir sebep gereği kısa çalışma ödeneğine başvuru şartları esnetilmiştir. Buna göre Koronavirüs’ten olumsuz etkilendiği gerekçesiyle kısa çalışma talep eden işveren; salgından olumsuz etkilendiğini kanıtlar nitelikteki belgeleri de başvuru belgelerine ekleyerek “Kısa Çalışma Talep Formu” ile kısa çalışma yaptırılacak işçilere ait bilgileri içeren listeyi bağlı olduğu İŞKUR biriminin elektronik posta adresine, e-posta göndermek suretiyle kısa çalışmaya başvuru yapabilir. Bu kapsamda, İŞKUR gerekmesi halinde işverenle irtibata geçerek ilave belgeler talep edebilmektedir.

Başvurular uygunluk tespiti amacıyla Rehberlik ve Teftiş Başkanlığına gönderilmektedir.

Kısa çalışma başvuruları, işçiler adına işverenler tarafından yapılmakta olup işçiler işveren aracılığı olmaksızın kısa çalışma talebinde bulunamaz. İşverenin yapacağı başvurularda, mevzuat uyarınca işçinin rızasının olmasına yönelik bir şart aranmamaktadır ancak kısa çalışma ödeneğini kabul etmeyen personel, kıdem tazminatını almaya hak kazanmışsa kıdem tazminatını talep ederek iş akdini feshedebilir ve işten ayrıldıktan sonra işsizlik maaşı alabilir.

---

Kısa çalışma ödeneğinden her personel için faydalanılabilir mi?

Ödenekten faydalanılması için, listeye yazılacak işçilerin kısa çalışmanın başladığı tarihte 4447 sayılı Kanunun 50. maddesine göre çalışma süreleri ve işsizlik sigortası primi ödeme gün sayısı bakımından işsizlik ödeneğine hak kazanmış olması gerekmektedir.

Buna göre son 3 yıl içinde en az 450 gün süreyle işçiye ait primlerin ödenmiş olması gerekmektedir. Bu 450 günlük çalışmanın tamamının hangi işveren nezdinde gerçekleştiği önem arz etmemektedir. Yalnızca işçinin, ödeneğe başvuracak işveren ile arasında başvurudan önceki 60 gün boyunca süregelen bir hizmet akdi bulunuyor olması gerekmektedir. Mevzuat yalnızca hizmet akdinin başvuru tarihinden en az 60 gün önce yapılmış olması şartını aramaktadır. Bu kapsamda eksik gün bildiriminde bulunulmuşsa dahi sözleşme 60 gün önce yapılmışsa ve ilgili işçi 450 günlük şartı sağlıyorsa, kısa çalışma ödeneğinden faydalanabilir.

Özetle ödenek kapsamında değerlendirilecek personelin i) toplamda asgari 450 günlük sigortalı çalışması bulunmalı, ii) mevcut işveren ile hizmet akdi kısa çalışma ödeneğine başvuru tarihinden en az 60 gün önce yapılmış olmalıdır.

---

Kısa Çalışma Ödeneğinde hesaplama esasları nelerdir?

Günlük kısa çalışma ödeneği kapsamında ödenecek tutar, işçinin son on iki aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanır. İşçinin son 12 aylık prime esas (günlük-brüt) kazancının %60’ı kısa çalışma ödeneği kapsamında ödenir. Bu şekilde hesaplanan kısa çalışma ödeneği miktarı, aylık asgari ücretin brüt tutarının %150’sini geçemez. İşveren tarafından bu tutarı aşan kısmın tamamlanması zorunlu değildir.

İşçi son 12 ayının bir kısmını başka bir işveren bünyesinde gerçekleştirdiyse, ortalama hesaplanırken bir önceki işyerinde ödenen brüt ücret de esas alınır.

Kısa çalışmanın günlük, haftalık veya aylık çalışma süresi içerisinde yapılacağı zaman aralığı işyerinin gelenekleri ve işin niteliği dikkate alınarak işverence belirlenir.

---

Kısa çalışma ödeneği nasıl ödenir?

Kısa çalışma ödeneği, işyerinde uygulanan haftalık çalışma süresini tamamlayacak şekilde; çalışılmayan süreler için, işçinin kendisine ve aylık olarak her ayın beşinde ödenir. Ödemeler PTT Bank aracılığı ile yapılmaktadır.

---

Kısa çalışma yapılan günler için SGK bildirimi nasıl gerçekleştirilir?

Kısa çalışma nedeniyle çalışanlar normalden önemli ölçüde az çalışırlar. Çalışanların fiilen çalışma yaptıkları günler ve bu çalışmaları karşılığı elde ettikleri kazançlar, aylık prim ve hizmet belgesi ile normal olarak bildirilir.

Kısa çalışma ödeneği alınan günler için ise SGK’ya gün ve kazanç bildirilmeyip, bu günler için “18-Kısa çalışma ödeneği” kodu ile eksik gün bildirilir.

---

Kısa Çalışma Ödeneği Hakkında Tamamlayıcı Bilgiler

Kısa çalışma ödeneğinin ilk bir haftasında ödenecek tutarın yarısı işveren tarafından karşılanır.

Kısa çalışma yapılan süreçte çalışana yapılacak ödenek için Genel sağlık Sigortası Primi ödemesi yapılacak, Emeklilik Prim Sigorta Günü ödemesi yapılmayacaktır.

Kısa çalışma ödeneği başvurusunun ardından, ödenekten faydalanılan süreçte işçilerin iş akdi işveren tarafından (4857 sayılı İş Kanunu’nun 25/II maddesinde düzenlenen ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırılık gereği derhal ve haklı fesih halleri hariç) işten çıkartma işlemi yapılamaz.